bertus_grijdanus.png

Stinzen, states en molens

Botnia

Aan de Hoge Herenweg, niet ver van de aansluiting met de Botniaweg, ligt een verhoogde middeleeuwse woonplaats, die archeologisch beschermd is. Dit zou de plaats zijn waar de Botniastins gestaan heeft. De Botniastins was het stamhuis van de hoofdelingenfamilie Botnia, ook wel Bottinga genoemd, die er tot ca. 1500 woonde.

Het goed bleef tot het uitsterven van de familie rond 1708 eigendom van de familie. Er werd wel gedacht dat Botnia toen al eeuwen een gewone boerderij was, maar dat blijkt niet te kloppen. Op een lepel staat een afbeelding van Botniastate, met daarbij de tekst: Bontiastate, herbaut 1753.

Lees meer...

Tjallingastate

Tjallingastate is een oud adellijk woonstee maar heeft vooral een unieke geschiedenis als 'weesplaats'. Meer dan 300 jaar zijn er wezen opgevangen op Tjallingastate in Westernijkerk bij Marrum, waar nu de familie Schuiling boer is. Op 2 april 1541 legde het kinderloze echtpaar Sjoerd van Andla en Kinsck van Ropta, eigenaren van Tjallingastate, in een donatiebrief de stichting van het weeshuis vast. Tot 1877 verbleven er wezen op de boerderij, meest jongens, die ook mee moesten helpen met het agrarische werk.

Lees meer...

Sybada, Reinalda en Saskera

Het is heel moeilijk om te bepalen waar vroeger stinzen hebben gestaan. We sluiten aan bij het standaardwerk van Paul Noomen over stinzen in Friesland. Volgens die bron hebben Sybada, Reinalda en Saskera, waar nu boerderijen te vinden zijn, ook een geschiedenis als stins.

Lees meer...

Jeppemastate en haar bewoners

INLEIDING

Ooit stond er een voorname state met een groot park in Westernijtsjerk bij Marrum: Jeppemastate. Eerst was het een stins, later is het uitgebouwd tot groot adellijk woonhuis. Westernijtsjerk en Marrum hebben minstens een zevental stinzen gekend, waarvan na de Middeleeuwen alleen Jeppemastate en Pongastate overbleven als adellijke states.

Lees meer...

Ponga

Vergane glorie: Ponga te Marrum

PONGA'S EN JEPPEMA'S

Er bestaat een oud verhaal dat vertelt over de ruzie tussen twee Marrumer hoofdelingenfamilies: de Ponga’en de Jeppema’s. De ruzie liep zo hoog op dat de Jeppema’s (de verliezers?) niet meer in Marrum naar de kerk wilden (waar de Ponga’s ook zaten!) en een eigen kerk stichtten. Deze Nova Ecclesia, tegenwoordig Westernijtsjerk genoemd, stichtten ze op hun eigen grond op het terrein waar ook hun stins stond.(1)
Of dit mooie verhaal waar is, valt te betwijfelen.

Lees meer...

Westerhuis

De Westerhúsloane loopt van de Hoge Herenweg naar de zeedijk, maar waar komt deze naam eigenlijk vandaan? Aan de Westerhúsloane (of eigenlijk Westerhúslânne zoals in krom Frysk de straatnaam officieel luidt) staat de boerderij Nieuw Westerhuis van de familie Binnema, maar dit is niet de oorspronkelijke plek die aangeduid werd met Westerhuis. Dat was aan de Hoge Herenweg waar de Westerhúsloane begint en waar nu een aantal woningen staat. Die plek wordt 'It Marrumer Bosk' genoemd.

Ooit stonden daar twee boerderijen die in 1511 eigendom waren van klooster Foswerd. Waarschijnlijk waren de boerderijen geschonken of nagelaten aan het klooster. In 1540 werden de boerderijen gepacht door Andries toe Westerhuijs en Tijaerdt Lijuwez toe Westerhuijs.

Lees meer...

van Aysma tot Remkema, boerderijnamen in Marrum en Westernijtsjerk

In dit artikel een overzicht van boerderijnamen, waarvan sommige al heel oud. Van deze boerderijen wordt ervan uitgegaan dat er vroeger niet een stins heeft gestaan, ze worden tenminste niet genoemd in het standaardwerk van Paul Noomen over stinzen in Friesland. De boerderijen met een historie als stins komen al in andere artikelen in deze rubriek aan de orde: Jeppema, Botnia, Ponga, Saskera, Reinalda, Tjallinga, Sybada en Westerhuis, hoewel die laatste mogelijk niet een voormalige stinslocatie is. In dit artikel de overige boerderijnamen.

Lees meer...